Jak kształtować u dziecka inteligencję wizualno–przestrzenną?

Każde dziecko powinno wzrastać w środowisku wspierającym jego wszechstronny rozwój już od najwcześniejszych dni życia. Bardzo ważne jest, aby dziecko w wieku przedszkolnym dobrze orientowało się w otaczającej rzeczywistości w różnych sytuacjach, określając między innymi lokalizacyjnie miejsce swojego pobytu. W związku z tym należy kształtować u niego umiejętność myślenia obrazowego, odtwarzania w umyśle zapamiętanych obrazów i informacji oraz umiejętność tworzenia nowych wizerunków rzeczywistości.

Dzieci muszą mieć poczucie sensu całości, powinny umieć orientować się w zakresie figury, tła, zmieniać perspektywę patrzenia na obraz. Powinniśmy kształtować u nich  pamięć wizualno – przestrzenną, a co za tym idzie tego rodzaju inteligencję. Rodzice mogą mieć bardzo duży wpływ na rozwijanie u dziecka tego rodzaju umiejętności poprzez  dostarczanie mu wielu bodźców z otoczenia zewnętrznego.

Poprzez zwracanie jego uwagi na nadarzające się sytuacje z życia codziennego, odpowiednie kierowanie uwagą w konkretnych, naturalnych sytuacjach np. podczas spaceru, pobytu w różnych miejscach, podczas zabaw w otaczającej rzeczywistości sprzyjać będziemy lepszemu zapamiętywaniu przedmiotów, ich usytuowaniu w przestrzeni, ich charakterystycznego wyglądu – kształtu koloru. Idąc na spacer z dzieckiem możemy pytać o wygląd: kształt, kolor, fakturę  mijanych obiektów. Ponownie odbywając spacer w tym samym miejscu znów zwracać uwagę na mijane obiekty, prosząc dziecko o omówienie ich usytuowania w przestrzeni np. powiedz między jakimi obiektami znajduje się ten dom i jak wygląda, jakie domy – budowle mijaliśmy kolejno inne od tego domu, między jakimi obiektami się znajdowały.

Poprzez odpowiednio zadawane pytania dorosłego ćwiczymy u dziecka pamięć tzw. topograficzną, dzięki której będzie mogło lepiej orientować się lokalizacyjnie w otoczeniu. Wcześniej zapoznane z oznaczeniami graficznymi zastosowanymi w różnego rodzaju schematach poradzi sobie też z rozczytywaniem planów, map, znaków, wykresów. Będzie umiało dokonać wizualizacji i z użyciem kredek, pędzla, farb lub innych materiałów przeleje na papier widziany wcześniej obraz, przedmiot, stworzy swoje dzieło w postaci rysunku, planu, makiety, gry. Odtworzy z pamięci charakterystyczne cechy widzianych wcześniej przedmiotów, zjawisk, używając barw zaznaczy szczegóły odtworzone z pamięci. Warto przed przystąpieniem do pracy najpierw wspólnie z dzieckiem nakreślić plan działania, stworzyć jakiś wykres z zaznaczeniem kolejno planowanych czynności, materiałów.  Kształtowaniu się tej inteligencji możemy pomóc tworząc z dzieckiem dzieła, budowle z użyciem wszelkiego rodzaju klocków, materiałów konstrukcyjnych  (plastikowych lub drewnianych) proponowanych w gotowych zestawach małego majsterkowicza. Możemy odtwarzać konstrukcje ze schematów sklejając np. różne modele samolotów lub innych sylwet, używając różnej faktury i wielkości elementów np. tworząc budowle domków, pałaców. Malując z dzieckiem farbami, kredkami  powinniśmy uczulać je na tworzenie trójdzielnej kompozycji, użycie różnych  barw podstawowych i pochodnych.

Już z małym dzieckiem w wieku przedszkolnym warto stosować sposób zapamiętywania różnych informacji poprzez tworzenie np. obrazowych map pamięci. Można zastosować w tym celu dwojakiego rodzaju postępowanie. Najpierw skupiamy się na konkretnym temacie, zagadnieniu, zaznaczamy je w postaci centralnego hasła (napis w postaci hasła lub obraz graficzny), następnie dajemy dziecku do analizy materiał graficzny związany i nie związany z tematem (różnego rodzaju obrazki, ilustracje, fotografie). Dzieci grupują materiał układając odgałęzienia – podtematy zagadnienia centralnego. W drugiej wersji mogą też same na dużych plakatach przyklejać stworzone przez siebie graficzne obrazy przedmiotów, zagadnień związanych z tematem. Powstaje w ten sposób sieć skojarzeń do danego zagadnienia. Można np. stworzyć w ten sposób plan działania w związku z planowanym wydarzeniem, zabawą, można opracować  plan gry terenowej, można też stworzyć otwartą mapę tematyczną do jakiegoś zagadnienia stwarzając możliwość uzupełniania jej po kolejnych wycieczkach, sytuacjach w których dziecko dowiedziało się czegoś nowego.

Doskonałym ćwiczeniem do usprawniania wyżej opisanych umiejętności jest odtwarzanie z pamięci wcześniej usłyszanego rytmu np. w postaci wyklaskiwania, wytupywania  wyśpiewania oraz przekształcania go w obraz graficzny np. narysowania rytmu z wykorzystaniem kredek, ułożenia z wykorzystaniem patyczków, klocków.

Można też tworzyć z dziećmi wszelkiego rodzaju dzieła twórcze z wykorzystaniem zebranego wcześniej różnego rodzaju materiału z odzysku np. kapsle, nakrętki, czy też z naturalnych okazów roślin, owoców np. gałązki, liście, kasztany, skorupki po orzechach. Dzieci tworzą wówczas swoje dzieła przekształcając w swoim umyśle obrazy zaczerpnięte z rzeczywistości.

Opisane wyżej propozycje zabaw i ćwiczeń są jedynie przykładami działań do wykorzystania w codziennym życiu w celu usprawniania inteligencji wizualno – przestrzennej małych dzieci. Należy je stosować z uwzględnieniem zasady stopniowania trudności w zależności od indywidualnych cech dziecka. Można je modyfikować i przekształcać zgodnie z inwencją twórczą rodziców. Stanowią tylko drobny wycinek działań do zastosowania w tym zakresie.